Podstawy kina domowego - cz.2

W poprzednim wpisie, jaki rozpoczął serię tekstów mających przybliżyć temat tworzenia systemów kina domowego, poruszyliśmy kwestie dotyczące rodzaju pomieszczeń i tego jakie kroki warto podjąć w poszczególnych przypadkach, by uzyskać możliwie dobre warunki, pozwalające maksymalizować to, co oferują systemy AV. Tym razem zerkniemy na dostępne technologie i urządzenia video. Ta część będzie nieco dłuższa, ale mamy nadzieję, że informacje w niej zawarte będą wartościowe i pomocne w procesie tworzenia systemów kinowych. Zapraszamy do drugiej części poradnika o podstawach kina domowego.

Produkty i technologie video
Gdy udało nam się ustalić rodzaj pomieszczenia, do którego trafić ma system AV i możliwie zadbać o jego aranżację, kolejne decyzje pojawiające się na drodze stworzenia systemu kina domowego dotyczyć będą wyboru rozwiązań odpowiedzialnych za wrażenia audiowizualne. Dobór poszczególnych technologii i komponentów obecnych zarówno w torze video, jak i tych odpowiadających za brzmienie, w dużej mierze może wynikać z rodzaju pomieszczenia na jakie się zdecydowano i do którego produkty mają trafić. I choć generalnie w naszym odczuciu wybór powinien być w dużej mierze uzależniony od preferencji użytkowników, to są pewne kombinacje rozwiązań, nad którymi radzilibyśmy się dokładnie zastanowić.

W naszym procesie zaczynamy od wyboru technologii wyświetlania.

Projektory
W salkach kinowych, z reguły głównymi komponentami w torze video będą klasyczne projektory kina domowego. Rynek projektorów uwzględnia różne rozwiązania do różnych zastosowań. Tworząc kino w domu, warto skupić się na urządzeniach zaprojektowanych z myślą właśnie o kinie domowym. Nie znaczy to, że projektor multimedialny na rynek komercyjny nie będzie w stanie wyświetlić filmu, jednak różnice między urządzeniami biznesowymi, a projektorami kina domowego, wynikające m.in. z optyki, silników odpowiadających za reprodukcję kolorów, procesorów (i zadań z nimi powiązanych), a nieraz także samej technologii, przekładają się na wyraźnie lepsze obrazy, jakie oferują te drugie.

Kino domowe z projektorem kinowym w torze zaoferuje najbardziej... kinowe wrażenia. Miękkość i subtelność obrazu wraz z charakterystycznym przetwarzaniem to doświadczenie, którego na dziś nie da się podrobić. Poza tym, projektory kina domowego z łatwością pozwalają uzyskać obrazy o przekątnych 130", 150", 200" i więcej. Jest to o tyle istotne, że jednym z podstawowych elementów zapewniających odpowiednie wrażenia kinowe jest odpowiednio duża przekątna obrazu. Tworząc system kina domowego, warto zadbać o to, by przekątna była w nim możliwie największa. Pamiętajmy jednocześnie by nie przesadzić. Niewłaściwie skonfigurowany system, o źle dobranych proporcjach może skutkować np. widoczną strukturą pixeli na ekranie lub niemożliwością ogarnięcia wzrokiem całego obrazu, bez ciągłego poruszania głową. Dobór przekątnej będzie najczęściej zdeterminowany wymiarami pomieszczenia, odległością widzów od ekranu, rodzajem projektora (a przez to także jego odległością od ekranu) oraz rodzajem systemu audio. Tą ostatnią kwestię szerzej omówimy w następnej części naszego poradnika.

W tym miejscu, na chwilę nieco zagłębimy się w kwestie techniczne i wyjaśnimy, że o ile na rynku telewizorów kwestia rozdzielczości wyświetlaczy jest dość jasna (matryce mają wyraźnie podaną liczbę pixeli), tak rynek projektorów w tej sferze nie jest tak przejrzysty. Z jednej strony na rynku mamy projektory natywnie obsługujące rozdzielczości 4K. Są to najczęściej urządzenia, których rozdzielczość wynosi 4096x2160. Wśród projektorów 4K dostępne są także maszyny pracujące natywnie w formacie cinemascope ("ultraszerokim") z rozdzielczością np. 5120x2160 (więc bardziej 5K). W tych maszynach siedzą chipsety 4K. Druga grupa projektorów to urządzenia, w których implementowane są układy natywnie pracujące w niższej rozdzielczości (najczęściej Full HD). Układy te dodatkowo wzbogaca się technologiami, które umożliwiają zwiększenie liczby wyświetlanych na ekranie pikseli tak, by móc wyświetlać materiały Ultra HD (3840x2160). Układom tego typu, obok innej liczby pixeli mogą towarzyszyć nieraz określenia takie jak pixel-shift, PRO-UHD, 4K UHD, itp. Co ciekawe, rozwiązania te spotykane są nie tylko w szeroko pojętej grupie "podstawowych" projektorów, ale nieraz także w urządzeniach wysokiej klasy. Różnice między projektorami oferującą natywną pracą 4K, a tymi z zaimplementowanymi różnego rodzaju technologiami umożliwiającymi odtwarzanie materiałów UHD będą najbardziej widoczne w liczbie szczegółów i ostrości obrazu. Projektory 4K lepiej oddają detale, co przy dużych przekątnych często może być dość łatwe do wyłapania. Nie znaczy to jednak, że szczegółowość urządzeń bez tzw. natywnego 4K jest masakryczna. Wiele z nich jest w stanie zaproponować bardzo dobre wrażenia, będąc jednocześnie nieco bardziej przyjaznymi dla portfela.
Będąc przy kwestiach technicznych, niektórych może zainteresować fakt, że wiele projektorów kina domowego nie wspiera Dolby Vision (podobnie, jak wiele projektorów w kinach komercyjnych nie wspiera formatu Dolby Cinema). Na rynku pojawiają się jednostki, które oferują kompatybilność z tym formatem HDR, nie mniej większość urządzeń przetwarza głównie HDR10 (niektóre modele są także kompatybilne z HDR10+). Producenci często także implementują własne algorytmy mapowania tonów w treściach HDR (i tu znów można przywołać podobieństwo do rynku kina komercyjnego). Tu mała podpowiedź: jeśli nie mamy pewności, jak dane urządzenie sprawuje się w zakresie wyświetlania obrazów HDR, warto zrobić mały test, który polegać będzie na podaniu tego samego obrazu do projektora w standardowym zakresie dynamiki (SDR) i szerokim (HDR). W niektórych sytuacjach może się okazać, że lepiej będzie wyłączyć nadawanie HDR u źródła. Kończąc temat HDR w projektorach wspomnimy, że niektóre modele oferują zdecydowanie szersze pokrycie przestrzeni barwowej BT2020 (mogące sięgać okolic 90%), w porównaniu do telewizorów (które średnio pokrywają ok 70%). Wśród projekcyjnych technologii wyświetlania, na rynku spotykamy projektory: LCD, DLP oraz LCoS. Dodatkowo w DLP można wyróżnić modele z układami 1-chipowymi (prostsze, bardziej popularne) oraz 3-chipowymi (referencyjne konstrukcje, często znacznie większe i cięższe; mogą występować z natywnym układem 4K). Źródłem światła większości nowych urządzeń są diody laserowe. Wśród tzw. "projektorów laserowych" (czyli ze źródłem światła w postaci diody laserowej) są modele, które korzystają z układów z pojedynczą diodą oraz takie, które wykorzystują 3 diody (tzw. Laser RGB). Na rynku spotkać można także rozwiązania z diodami LED (RGB LED), a przez jakiś czas także powinny być dostępne jeszcze projektory korzystające z lamp, choć jak pisaliśmy, rozwiązania te zostają wycofywane ze sprzedaży.
Większość projektorów na rynek kina domowego, to urządzenia ze zintegrowanymi układami optycznymi. Budujący referencyjne salki kinowe, zapewne spotkają się modelami, które fabrycznie nie będą wyposażone w żaden obiektyw. Takie podejście zapewnia elastyczność i pozwala optymalnie dobrać optykę do konkretnych warunków.

Klasyczne projektory długiego rzutu mają zastosowanie nie tylko w salkach kinowych, ale także w pomieszczeniach takich jak salony, czy sypialnie. Miłośnicy kinowego obrazu nie zawsze mają możliwość posiadania niezależnego pomieszczenia, co sprawia że wiele projektorów kina domowego montowanych jest w różnego rodzaju pokojach pełniących m.in. funkcje multimedialne. Możliwości regulacji, jakie oferuje wiele projektorów, zarówno w zakresie wielkości obrazu, jak i przesunięcia soczewki (tzw. lens shift), pozwalają często znaleźć miejsce dla urządzenia, nawet gdy optymalne pozycjonowanie na wprost ekranu nie jest możliwe. Za zastosowaniem technologii projekcyjnej, do niektórych zainteresowanych może także przemawiać brak odbić na ekranach. Najczęściej jednak wynika to z chęci posiadania kina domowego z możliwie dużą przekątną, która po zakończeniu projekcji będzie mogła zniknąć, a nie być obecna w postaci dużego, czarnego prostokąta, wiszącego lub stojącego na tle ściany (aka. telewizor). W pomieszczeniach codziennego użytku, obok urządzeń postrzeganych stricte jako projektory kina domowego, swoje miejsce mogą znaleźć także projektory z kategorii określanej nieraz jako "lifestyle" lub "domowa rozrywka". Generalnie zbyt duża liczba kategorii może nieraz wprowadzać w zakłopotanie, więc aby uprościć sprawy możemy przyjąć że wszystkie opisywane projektory należą po prostu do kategorii urządzeń domowych. Te bardziej "lifestylowe" modele z reguły wyposażone są w prostsze układy optyczne i oferują mniejszą elastycznością w zakresie montażowym (mniejszy zoom, ograniczenia przesunięcia soczewki itp). Z drugiej strony, często są wyposażone w system operacyjny z obsługą serwisów streamingowych, co sprawia że podobnie jak telewizory, mogą pracować bez dodatkowych odtwarzaczy. Mogą także przykładać nieco więcej uwagi do projektu budowy i materiałów wykończeniowych. W tej grupie urządzeń znaleźć można zarówno projektory multimedialne o dłuższym rzucie jak i tzw. projektory krótkoogniskowe.

W klasycznym podejściu projekcyjnym, aby uzyskać odpowiednio dużą przekątną obrazu, projektor musi być zamontowany w odpowiedniej odległości od ekranu. Projektory krótkoogniskowe (obecnie głównie tzw. Ultra Short Throw, ale spotykane także wersje Short Throw) zaprojektowano tak, by mogły być ustawione stosunkowo blisko ściany (najczęściej na meblu) i by z tej pozycji mogły rzucać obrazy o przekątnych w okolicach 100" - 120". Ta grupa urządzeń oferuje większą łatwość montażu, nie wymaga tak wielu obliczeń i eliminuje ewentualny problem rzucania cienia przez obiekty lub osoby znajdujące się na "linii rzutu". Wśród tego typu konstrukcji są zarówno urządzenia ze stałą określoną przekątną, jak i modele oferujące pewien zakres przekątnych. Rozmowy jakie wielokrotnie przeprowadzamy na targach z przedstawicielami różnych producentów, a także informacje od partnera serii, sklepu audiovideo.com.pl, pokazują że dla nabywców rozwiązań w stylu lifestyle, kluczowe są zupełnie inne czynniki niż dla użytkowników nastawionych na maksymalizację jakości. Prawdopodobnie dlatego duża ilość kupujących projektory tego typu, decyduje się rzucać obrazy bezpośrednio na ścianę.

Farby projekcyjne
Wyświetlanie na ścianie jest jedną z możliwości. Należy wtedy zadbać m.in. o to, by ściana była biała (względnie może wpadać w delikatne odcienie szarości). Osoby decydujące się na takie rozwiązanie mogą rozejrzeć się za specjalnymi farbami do systemów projekcyjnych. Farby te są z reguły wyraźnie lepszym rozwiązaniem niż zwykłe. Wpływają one na jakość obrazu oferując wyższe poziomy dynamiki i bardziej dokładne kolory, choć trzeba mieć na uwadze, że różne farby zaoferują różne zakresy odwzorowania barw, różną dokładność, a także różne poziomy jasności, poziomy czerni oraz współczynniki odbicia. Warto przy tym mieć na uwadze, o jakich porach i w jakich warunkach najczęściej będzie się korzystać z projektora. Producenci farb mają w swoich ofertach rozwiązania, które lepiej będą się sprawdzać w warunkach z pełną kontrolą światła (zbliżone do kinowych), jak i takie, które będą ciekawsze podczas oglądania w nieco jaśniejszych pomieszczeniach.

Ekrany projekcyjne
Farby mogą być dla wielu użytkowników interesującym rozwiązaniem i można je rozważać szczególnie do wspomnianych rozwiązań "lifestylowych". Nie będą one jednak raczej optymalnym wyborem dla osób, którym zależy na jakości - szczególnie w zakresie odwzorowania kolorów. Poza tym rzucając obraz na ścianę warto mieć pewność, że jest ona rzeczywiście równa. Zaskakująco często, można doświadczyć zniekształceń geometrycznych (szczególnie w przypadku projektorów o krótkim rzucie), wynikających właśnie z nierównych ścian, a nie każdy projektor ma możliwość korygowania geometrii. Dlatego, tworząc system kina domowego, zachęcamy do poważnego rozważenia instalacji odpowiedniego ekranu projekcyjnego. Ekrany to ważne elementy systemów AV z projektorami w torze video, których rodzaj (a w szczególności rodzaj zastosowanej w nich powierzchni projekcyjnej) w widocznym stopniu wpływa na efekt końcowy. Jedną z zalet systemów projekcyjnych jest to, że ekrany dostępne są nie tylko w różnych formach, ale także niemalże w dowolnych wielkościach i formatach. Większość dobrych producentów, tworzy ekrany pod zamówienia, do konkretnych projektów. W takich sytuacjach do ustalenia jest często nie tylko rodzaj budowy, wielkość, czy rodzaj powierzchni, ale także np. opcje związane z kolorem lub wykończeniem zewnętrznych elementów (kaset lub ram), strona montażu silnika, czy sposób nawijania powierzchni.

Z punktu widzenia budowy ekranów, najbardziej ogólnie podzielić je można na ramowe (sztywne konstrukcje montowane na ścianach) i kasetowe (elektrycznie lub manualnie rozwijane na potrzeby projekcji). Kaseta to rodzaj specjalnej obudowy kryjącej mechanizm zwijania ekranu wraz z powierzchnią. Wśród ekranów kasetowych można wyodrębnić budowę zewnętrzną (montowaną z reguły do ściany lub sufitu) i instalacyjną (przeznaczoną do montażu ukrytego - np. w sufitach podwieszanych). Zdecydowana większość kasetowych ekranów projekcyjnych projektowana jest tak, by powierzchnia rozwijana była z góry na dół. Są jednak także rozwiązania, które oferują wysuw powierzchni od dołu, pozwalając na montaż bardziej "przypodłogowy" lub wewnątrz mebli. Takie ekrany najczęściej parowane są z projektorami krótkoogniskowymi, choć niektóre firmy mają w ofercie wersje, które można stosować także z projektorami o klasycznym, dłuższym rzucie.

W wyodrębnionym pomieszczeniu, takim jak salka kinowa, ekrany ramowe będą często najsensowniejszym rozwiązaniem. Dzięki konstrukcji wykorzystującej sztywną ramę, zapewniają one optymalne napięcie powierzchni. Ramy w dobrych ekranach będą z reguły nieco szersze i pokryte materiałem, pozwalającym na tłumienie światła projekcyjnego. W przypadku prostszych konstrukcji ekranowych (zarówno ramowych jak i kasetowych), użytkownicy staną przed decyzją dotyczącą wyboru formatu.

W przeciwieństwie do rynku telewizorów, który całkowicie bazuje na formacie 16:9, w systemach projekcyjnych, użytkownik ma możliwość wyboru formatu ekranu. Jak wiadomo, w kinematografii stosuje się więcej niż jeden format obrazu. Dlatego właśnie, w przypadku niektórych tytułów, na wielu ekranach (i na wszystkich telewizorach) pojawiają się czarne pasy. Przykłady stosowanych w świecie kina i telewizji formatów to m.in.: 

1.78:1 - popularny 16:19 - HDTV
1.85:1 - określany nieraz jako Wide
2.00:1 - najświeższy format stosowany często przez platformy streamingowe
2.35:1 - jeden z formatów kinowych określany nieraz jako Cinemascope
2.40:1 - jeden z formatów kinowych określany nieraz jako Panavision

W bardziej zaawansowanych rozwiązaniach kina domowego, zarówno korzystających z ekranów ramowych, jak i elektrycznych kasetowych, dostępne są konstrukcje z systemami maskującymi. To rozwiązania, które za pomocą dodatkowych powierzchni maskujących, dostosowują powierzchnię główną ekranu (zwaną nieraz powierzchnią aktywną) do formatu w jakim prezentowane są treści. Z takim rozwiązaniem spotkać się można także w kinach komercyjnych. Jego zadaniem jest optymalizacja jakości obrazu (szczególnie w zakresie postrzeganego kontrastu).

Wybór dotyczący budowy ekranu będzie z reguły pierwszym krokiem w konfiguracji systemu projekcyjnego. Kolejnym będzie wybór rodzaju powierzchni. Ten etap, jeśli nie korzystamy z firmy przygotowującej projekt, może zająć nieco więcej czasu, gdyż dostępność powierzchni projekcyjnych jest naprawdę spora. Producenci z ugruntowaną pozycją bazują na własnych materiałach, wśród których można znaleźć unikalne technologie i rozwiązania. W naszym odczuciu główny podział w zakresie powierzchni dotyczy opcji transparentności akustycznej. Większość dobrych producentów ma w swojej ofercie zarówno powierzchnie, które oferują transparentność akustyczną, jak i takie które tej właściwości nie mają. Ekrany akustycznie transparentne to rozwiązania pomagające zmaksymalizować wielkość ekranu w pomieszczeniach. Są to specjalne powierzchnie, przepuszczające fale dźwiękowe, które pozwalają na montaż lub ustawienie zespołów głośnikowych za ekranem. To, podobnie jak systemy maskowania, rozwiązania nawiązujące do kin komercyjnych. Za wyborem tego rodzaju powierzchni przemawiać może nie tylko możliwość montażu większego ekranu w pomieszczeniu, ale także fakt, że umiejscowienie kanału centralnego za ekranem jest uważane za najbardziej optymalne pod względem fizycznego pozycjonowania. Wśród powierzchni akustycznie transparentnych najlepszymi rozwiązaniami są z reguły materiały przypominające powierzchnie tkane/plecione. Wykorzystują one często w produkcji wysokiej jakości materiały (np. włókno szklane). Prostszym rozwiązaniem są powierzchnie perforowane, które występują z różnymi rozmiarami perforacji (dziurek).

Kolejna decyzja dotycząca wyboru powierzchni projekcyjnej będzie prawdopodobnie tą najważniejszą i związana będzie z jakością obrazu jaką można na nich uzyskać. Zarówno wśród powierzchni akustycznie transparentnych, jak i nie przepuszczających dźwięków, dostępne są różne rodzaje materiałów. Ich właściwości mają wpływ na reprodukcję kolorów, plastykę obrazu, poziomy uzyskiwanych jasności, kontrast, a także jednolitość obrazu i kąty oglądania. W poprawnie zaprojektowanych salkach kinowych, najczęściej proponujemy rozważać powierzchnie określane jako "białe". Oferują one najbardziej naturalną reprodukcję kolorów i dobrą plastykę obrazów. Poza tym pozwalają uzyskiwać wyższe poziomy jasności i lepszą dynamikę.

Będąc przy jasności, warto wspomnieć o parametrze nazywanym współczynnikiem odbicia (gain). Jego wartości informują o tym w jakim stopniu światło jest odbijane od powierzchni ekranu. Przekłada się to na poziom jasności osiągany na ekranie i postrzegany przez widza. Teoretycznie im wyższy współczynnik odbicia tym jaśniejszy powinien być obraz.

W poprzednim tekście z serii podstaw kina domowego wspomnieliśmy, że aranżując przestrzeń kinową, warto zadbać nie tylko o odpowiednie rozmieszczenie punktów świetlnych i zarządzanie nimi, ale także o właściwe kolory ścian i elementy wyposażenia. Dobór powierzchni ekranu (do której przypisana będzie konkretna wartość współczynnika odbicia), będzie uzależniony nie tylko od rodzaju i modelu projektora oraz jego pozycji względem ekranu, ale także m.in. właśnie od kolorów ścian i warunków oglądania (oświetlenia). To dlatego, że światło odbite od ekranu, które trafi na jasne elementy w pomieszczeniu (ściany, podłogę, sufit, meble) w pewnym stopniu zostanie od nich także odbite i ostatecznie trafi z powrotem na ekran, wpływając m.in. na postrzegany kontrast.

Jeśli z jakiegoś względu nie chcemy korzystać z usług firmy, która zajmie się obliczeniami i doborem wszystkich elementów dla naszej przestrzeni kinowej, w podjęciu decyzji odnośnie rodzaju powierzchni mogą pomóc nam dwie ogólne zasady. Pierwsza z nich sugeruje dobór "szarych" powierzchni i materiałów o niższym współczynniku odbicia (np. 0,5 - 0,7) do pomieszczeń z jaśniejszymi ścianami i obecnością światła, a dobór "białych" powierzchni, o bardziej neutralnych wartościach gain (np. 0,7 - 1), do salek kinowych. Jest to w miarę sensowna ścieżka, jednak warto pamiętać że optymalna konfiguracja będzie uzależniona dodatkowo od projektora, a nieraz także od przeważającego rodzaju treści (tak, tak... mowa o HDR). Inną zasadą z jakiej można korzystać podczas doboru powierzchni jest parowanie ekranów w wysokim współczynniku odbicia z projektorami, które nie mają zbyt wysokich poziomów jasności. Pomoże to uzyskać nieco jaśniejszy obraz. Analogicznie, projektorom o wyższych poziomach jasności, które często oferują gorsze właściwości w zakresie reprodukcji czerni, można sugerować powierzchnie szare, które mogą poprawić nieco głębię obrazu. Obydwie ścieżki mogą zaoferować dobre rezultaty. Pamiętajmy tylko, żeby nie przesadzić w żadną ze stron. Projektory kina domowego nie dadzą ani tak głębokich czerni, ani tak jasnych bieli jakie znaleźć można w telewizorach. Nie ma sensu dążyć do tego, by obraz z systemu projekcyjnego zbliżyć charakterem do obrazu technologii telewizyjnych, bo nie to jest urokiem tych rozwiązań.

Wśród dostępnych rodzajów powierzchniach ekranowych warto także wspomnieć o materiałach ALR (Ambient Light Rejection). ALR to najświeższa technologia w świecie ekranów. Rozwiązanie to powstało z założeniem umożliwienia wykorzystywania projektorów w warunkach dziennych poprzez swego rodzaju potęgowanie postrzeganego kontrastu. Do dziś jest to główny cel technologii ALR. Powierzchnie tego typu mają z jednej strony "odrzucać" tzw. niechciane rodzaje światła (np. z lamp sufitowych, czy z okien) i jednocześnie odpowiednio kierować światło pochodzące z projektora. W teorii brzmi to rewelacyjnie i w niektórych konfiguracjach, rzeczywiście może być właściwym wyborem. Jednak warto wiedzieć, że ALR to temat dość złożony. O ile w przypadku materiałów białych, czy szarych, różne powierzchnie zaoferują różne doznania, to teoretycznie jedne i drugie można parować z różnego rodzaju projektorami. W obszarze rozwiązań ALR, obok różnic w właściwościach związanych z samą jakością obrazu, mamy dodatkowo do czynienia z powierzchniami do różnego rodzaju systemów projekcyjnych. Prawdopodobnie wszystkie technologie ALR bazują na pewnego rodzaju "rozwiązaniach kątowych". "Ząbkowe" lub "falujące" struktury ekranów zaprojektowano w taki sposób, by pod różnymi kątami odbijać różne rodzaje światła. Dodatkowo, w niektórych wersjach pewna część powierzchni tych struktur pokrywana jest materiałem pochłaniającym światło. Tego typu rozwiązania pozwalają uzyskać efekt, w którym światło padające np. z sufitu jest pochłaniane/odbijane w kierunku innym niż oczy oglądających, a światło z projektora jest kierowane w stronę użytkowników. Wśród technologii stosowanych w ekranach ALR można spotkać: 


• Angular Reflective Technology - w których wiązka światła z projektorów jest odbijana pod podobnym kątem z którego pada 

• Lenticular Technology - w których strukturze nadano określony kąt odbicia światła pochodzącego od dołu
• Fersnel Lens Technology - gdzie struktury kątowe ułożono w kolistych liniach, pozwalając im na dyspersję niechcianego światła docierającego z różnych kierunków

Pierwsza z powyższych technologii sprawdza się najlepiej z projektorami długiego rzutu i nie powinna być stosowana z urządzeniami krótkoogniskowymi. Druga technologia najczęściej łączona jest z projektorami ultrakrótkiego rzutu. W trzeciej z kolei, dostępne są wersje powierzchni zarówno do projektorów krótkoogniskowych jak i klasycznych. Nowością wśród technologii ALR jest powierzchnia z technologią Lenticular, do projektorów o długim rzucie.

Ktoś może zapytać, skoro ALR potęguje zjawisko kontrastowości obrazu i wielu przypadkach pozwala na korzystanie z projekcji także w dziennych warunkach, dlaczego nie powinno być głównym wyborem do większości zastosowań? Otóż jest kilka kwestii, w których technologia ALR... nie bryluje. Pierwszą i podstawową z nich jest reprodukcja kolorów. Ciemne powierzchnie ekranów ALR wykorzystują często powłoki odbijające z drobinkami materiałów, które wpływają na zniekształcenia w zakresie odwzorowania kolorów. Poza tym powierzchnie te znacznie słabiej spisują się w zakresie jednolitości, równomierności oraz kątów oglądania. Materiały ALR często potęgują też problem "błyszczenia" (tzw. laser speckle) pewnych obszarów obrazu, w przypadku parowania z projektorami korzystającymi z potrójnego, laserowego źródła światła (Laser RGB). Na koniec, ze względu na swoją strukturę, powierzchnie ALR są wrażliwe na kąt padania światła projektora, co może ograniczać nie tylko zakres miejsca ustawienia projektora, ale także np możliwości korzystania np. z opcji lens shift. Mimo tych aspektów, ALR jest technologią, która dobrze zaimplementowana, z dobrze dobranym projektorem może się świetnie sprawdzić.

Jak widać, w temacie ekranów jest do zgłębienia sporo rzeczy, do czego zapraszamy w komentarzach. Póki co, jako że serię zatytułowaliśmy podstawy kina domowego, chyba czas przejść dalej.

Telewizory

A dalej mamy telewizory, czyli najbardziej powszechnie stosowane urządzenia pozwalające na wyświetlanie treści video. Mimo, że technologie stosowane w telewizorach nie dają tzw. kinowego charakteru prezentowanych materiałów, to prawdopodobnie dzięki swojej uniwersalności dominują na rynku wyświetlaczy video. W przeciwieństwie do projektorów, telewizory są znacznie mniej wrażliwe na warunki oświetleniowe w jakich pracują, choć ze względu na różne powłoki matryc i mogące pojawiać się problemy z odbiciami, tu także warto optymalnie dobierać modele. Ogólnie im większe prawdopodobieństwo, że odbicia powodowane przez błyszczące ekrany będą problemem, tym bardziej w naszym odczuciu warto rozważać produkty z powłokami matowymi, wyposażone w technologię pochłaniającą światło. Popularność telewizorów może być związana z tym, że często pozwalają na większą elastyczność w zakresie umiejscowienia i nie wymagają białych, czy szarych ścian do tego, by oferować obraz o dobrej stopie kontrastu, czy wysokich poziomach jasności. Nie zmienia to faktu, że kolory i oświetlenie w pomieszczeniu nadal w pewnym stopniu wpływają na postrzeganie obrazów.

Do niedawna telewizor był urządzeniem, które jeśli w ogóle trafiało do salek kinowych, to najczęściej jako technologia uzupełniająca system projekcyjny, która wykorzystywana była w połączeniu z konsolami lub komputerami. Pojawiające się co raz większe przekątne, w różnych technologiach telewizyjnych (97" OLEDy, 115" LCD, czy mogące osiągać ponad 200" Micro LED'y), sprawiły że obok dominacji w pokojach dziennych i sypialniach, telewizory co raz częściej bywają poważnymi kandydatami do zastosowania w salkach kinowych. Taki ruch rozważać mogą np. użytkownicy małych salek kinowych, gdzie odległości widzów od ekranu nie przekraczają np. 3-4m. Telewizory o dużych przekątnych mogą być także głównym wyborem dla użytkowników chcących maksymalizować doznania HDR (współczesne ekrany TV oferują znacznie wyższe poziomy jasności i głębsze czernie niż systemy projekcyjne). Także gracze (zarówno konsolowi jak i PC) mogą rozważać TV, jako główny rodzaj wyświetlacza w swoim systemie AV, szczególnie jeśli zależy im na wysokich wartościach HFR.

Podobnie jak w przypadku projektorów, na rynku TV mamy do czynienia z różnymi technologiami wyświetlania. Rozwiązaniem technologicznie najświeższym i najbardziej zaawansowanym są wyświetlacze micro LED. Obok wyjątkowych właściwości w zakresie obrazu, technologia micro LED dostępna jest w naprawdę dużych rozmiarach (szczególnie przy wykorzystaniu budowy modułowej). Jest to jednak, na chwilę pisania tekstu, najrzadziej spotykane rozwiązanie wśród TV. Wynika to prawdopodobnie z dość wysokich kosztów. To sprawia, że większość zainteresowanych telewizorami skupia swoją uwagę na dwóch pozostałych opcjach: telewizorach OLED oraz LCD. W przypadku technologii LCD można zauważyć, że marketingowe działania wielu firm doprowadziły do sytuacji, gdzie obecnie częściej zamiast właściwej nazwy, powiązanej z technologią panela, spotykamy się z określeniami typu LED, Mini LED, QLED, itp.

Podobnie jak w przypadku systemów projekcyjnych, kwestia optymalnego doboru samej technologii TV najczęściej wynikać powinna z preferencji użytkowników oraz z warunków w jakich ma pracować urządzenie. Jako że telewizory (szczególnie te, które trafiają do pokojów multimedialnych) są z reguły także użytkowane do oglądania tzw. codziennych treści (wiadomości itp.), w niektórych sytuacjach, rodzaj materiałów oraz częstotliwość/powtarzalność ich wyświetlania mogą także mieć wpływ na dobór technologii. Ogólnie jednak, jeśli chodzi o telewizory, to wyświetlacze korzystające z technologii OLED z reguły powinny być pierwszym wyborem w systemach kina domowego. Sytuacje, w których to LCD może mieć pierwszeństwo wyboru zawęzić można do: 


• zapotrzebowania na wysokie poziomy jasności
• zapotrzebowania na przekątne powyżej 100"
• sytuacji, w których bardzo często i przez długie okresy wyświetlane są materiały ze stałymi elementami obrazu

Sporadycznie mogą trafić się przestrzenie z warunkami oświetleniowymi, które będą bardziej preferencyjne dla technologii LCD, jednak przy ciągłym postępie i wzroście jasności w panelach, będą to raczej bardzo wyjątkowe sytuacje.

Mamy nadzieję, że większość istotnych kwestii związanych z podstawami w zakresie produktów i technologii wyświetlania, udało nam się omówić. Jeśli ktoś zauważył brak informajci dotyczących odtwarzaczy video, to informujemy, że zdecydowaliśmy się omówić ten temat w jednej z przyszłych części. Jak zapowiadaliśmy - tym razem było nieco dłużej i być może w pewnych aspektach wykroczyliśmy nieco poza "typowe podstawy" kina domowego, ale zależy nam na stworzeniu w miarę kompleksowego przewodnika, pozwalającego zorientować się w możliwościach jakie są na rynku domowego sprzętu AV.
Osoby zainteresowane tematami kina domowego, zapraszamy do kontaktu z partnerem serii. Wiedza i doświadczenie zespołu audiovideo.com.pl mają istotny wkład w powstające teksty. Już teraz zapowiadamy następną część serii, w której opisane zostaną kwestie związane z urządzeniami i technologiami odpowiadającymi za dźwiękową stronę w domowych systemach AV.